2005/4 Sayılı Motorlu Araçlar Grup Muafiyeti Tebliği Sonrasında Satış Sonrası Hizmetler
Motorlu araçlar ile yedek parçalarının ve servis hizmetlerinin son kullanıcılara daha yaygın ve ucuz olarak sağlanmasını hedefleyen Rekabet Kurulu, Avrupa’da yürürlükte olan 1400/2002 sayılı Grup Muafiyetini de göz önünde bulundurarak 2003 yılında yeni bir taslak tebliğ hazırlamıştı. Yaklaşık iki yıldır yayınlanması beklenen ve
* Sağlayıcılara dağıtım ve servis ağlarını oluşturma hususunda esneklik sağlamayı,
* Yetkili satıcı ve servislerin sağlayıcı karşısındaki konumunu güçlendirmeyi,
* Yedek parça üreticilerini rekabete dahil etmeyi,
* Özel servislerin bakım/onarım hizmetlerine ilişkin teknik bilgi, teçhizat ve teşhis cihazlarına erişimlerini kolaylaştırarak tüketicilere alternatif oluşturmayı
amaçlayan yeni Grup Muafiyeti Tebliği 12 Kasım 2005 tarihinde 25991 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlandı.
01 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe girecek yeni tebliğ ile yedek parça ve servis hizmetleri konularında getirilen yenilikler şöyle:
1. Yeni tebliğ orijinal ve eşdeğer parça tanımlarını yapıyor. Buna göre;
* Motorlu aracın üretiminde veya montajında kullanılan parçalarla aynı kalitede olan ve
* Söz konusu motorlu aracın üretiminde veya montajında kullanılan parçalar ile tamir ve bakımında kullanılan yedek parçaların üretimi için sağlayıcı tarafından belirlenmiş özelliklere ve üretim standartlarına göre üretilmiş
parçalar orijinal parça olarak tanımlanıyor. Aracın parçaları ile aynı üretim bandında üretilen yedek parçalar da bu kapsamda bulunuyor. Orijinal parça özelliklerinde üretildiği parça üreticisi tarafından belgelendirilmesi halinde bu parçalar -aksi kanıtlanana kadar- orijinal yedek parça olarak kabul ediliyor.
Eşdeğer parça ise aracın montajında kullanılan parçalarla eşdeğer kalitede olduğu –varsa- mevzuat gereği aranan mecburi standartlara uygunluğunun üreticisi tarafından belgelendirildiği parça olarak tanımlanıyor.
2. Tebliğin getirdiği bir başka yenilik ise pazar payı eşik kavramı. Buna göre dikey anlaşmaların muafiyet kapsamına alınabilmesi için sağlayıcının yedek parça ya da bakım onarım hizmeti sağladığı pazardaki pazar payının %30’un altında olması gerekiyor.
3. Sağlayıcı ile dağıtıcı veya yetkili servis arasında yapılan anlaşmaya muafiyetin uygulanabilmesi için sağlayıcının, karşı tarafın anlaşmadan doğan hak ve hükümlülüklerini sistem içerisindeki mevcut bir başka yetkili servise aktarmasını engellememesi gerekiyor.
4. Taraflar arasındaki anlaşmanın fesih ile ilgili hükümlerin detaylı ve objektif olması gerekiyor.
5. Yetkili servis ile sağlayıcı arasında yapılacak anlaşmanın en az beş sene süreli olması gerekiyor.
6. Muafiyetin uygulanabilmesi için sağlayıcı ve yetkili servis arasında yapılacak anlaşmada ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların çözümü için mahkemeye gitmeden bir uzmana veya hakeme başvurulabilmesine olanak tanıyan bir hüküm bulunması zorunluluğu getiriliyor.
7. Sağlayıcılar azami veya tavsiye edilen fiyatlarını açıklayabiliyorlar. Ancak sağlayıcılar, yetkili servislerin aralarındaki rekabeti azaltmak veya piyasada standart fiyat yaratmak amacıyla perakende fiyatlara müdahale edemiyorlar. Bir başka deyişle yetkili servisler kendi satış fiyatlarını diledikleri gibi belirleyebiliyorlar.
8. Seçici dağıtım sistemi içerisindeki yetkili servislerin özel servislere yedek parça satma hakkı kısıtlanamıyor.
9. Dağıtıcılar bakım onarım hizmetleri ile ilgili yükümlülüklerini yapacakları anlaşma ile yetkili bir servise devredebilme hakkını kazanıyorlar.
10. Orijinal veya eşdeğer kaliteli parça ile tamir / teşhis ekipmanı üreticilerinin yetkili servise doğrudan satış yapma hakkı kısıtlanamıyor.
11. Yetkili servislerin orijinal veya eşdeğer kalitedeki parçaları sağlayıcı dışındaki başka bir teşebbüsten alması engellenemiyor. Ancak sağlayıcılar kendilerinden temin edilmeyen parçaların garanti ve modifikasyon uygulamalarında kullanılmasını kısıtlayabiliyorlar.
12. Orijinal parça üreticileri arzu ettikleri takdirde firma isimlerini ve/veya logolarını parça üzerine koyabiliyorlar.
13. Sağlayıcılar, özel servislerin bakım & onarım ve çevre koruma ölçütlerinin uygulanabilmesi için gerekli bilgilere ulaşmalarını kısıtlayamıyorlar. Böyle bir durumda sağlayıcıların bilgileri özel servisler arasında ayırımcılık yapmadan, anlaşılabilir bir yapıda vermesi gerekiyor.
14. Sağlayıcılar yetkili servislerin yedek parçaları rakip üreticilerden temin etmelerini kısıtlayamıyorlar.
15. Seçici sistem dahilindeki yetkili servislerin tesis yerleri ile ilgili doğrudan veya dolaylı hükümlerin bulunduğu sözleşmelere muafiyet tanınamıyor.
16. 1998/3 yerine 2002/2 numaralı tebliğ kapsamında olan anlaşmalar da 2005/4 kapsamına alınıyor. Böylece otomotiv sektörü ile ilgili anlaşmalar tek bir muafiyet tebliği altına giriyor.
Bir yıllık geçiş süresi bulunan yeni tebliğe uyum için ilk yapılacak işlerin başında sağlayıcılar ile yetkili servisler arasındaki sözleşmelerin gözden geçirilmesi gelecek. Gözden geçirilerek 2005/4 numaralı tebliğe uygun hale getirilen yeni sözleşmeler imzalandıktan sonra yürürlüğe girdiğinde ise herkes için yeni bir dönem başlayacak. Bu süre içerinde sağlayıcıların standartlarına uyamayan servisler yetkilerini kaybedecek veya sağlayıcılar sistemlerine yeni üyeler almak zorunda kalacak.
Diğer yandan getirilen yeni düzenlemeler ile yaratılacak rekabet ortamında sağlayıcıların ve yetkili servislerin yedek parça ve servis hizmetleri için uyguladıkları fiyatlar kısa sürede düşecek. Burada kaybettiği geliri araç fiyatlarına yansıtamayacak olan üreticiler ve sağlayıcılar yeni tebliğin özel servisler için getirdiği bilgiye ve teknolojiye ulaşma serbestliğinden faydalanarak kendi markaları haricindeki diğer markalara yedek parça ve servis hizmeti sağlamaya gayret edecekler. Bu konuda sektördeki öncü firmaların bir bölümü hazırlıklarını tamamlayarak özel servis ve dağıtım ağlarını oluşturmaya başladılar bile. Bunları kısa sürede şu anda hazırlık aşamasında olan projeler izleyecek.
Üç milyar dolar mertebesinde olduğu tahmin edilen yurtiçi yedek parça pazarından daha fazla pay alabilmek için ileriyi görüp özel servis ağlarını oluşturan firmalar yapacakları yedek parça satışı ile kısa sürede hem kârlarını arttıracaklar hem de yeni tebliğ sonrasında karşılaşacakları kayıpları ortadan kaldırmaya gayret edecekler. Bu firmalar ayrıca servis hizmeti verdikleri müşterileri de takip edecekler. Bunun sonucunda da aracını değiştirmek isteyen servis müşterilerine yeni veya stoklarındaki ikinci el araçları satma olanağına sahip olacaklar. Avrupalı ve Uzak Doğulu yedek parça üreticileri ile dağıtıcılarının da sahneye çıkmasıyla pazar tüketiciler lehine çok daha rekabetçi bir konuma gelecek.
